Τρυγόνα

Λαογραφικά στοιχεία

Τρυγόνα στην Ποντιακή διάλεκτο είναι το θηλυκό τρυγόνι, ενώ μεταφορικά υποδηλώνει την ¨αγαπημένη¨ την οποία ο άντρας της έστειλε στο δάσος προκειμένου να φέρει ξύλα για την φωτιά και ο χορός αναπαριστά την φορτωμένη με ξύλα γυναίκα που κουτσαίνοντας βαδίζει για να μεταφέρει το φορτίο. Ο χορός αυτός διαφοροποιήθηκε στην Ελλάδα και ως προς τον ρυθμό αλλά και ως προς την χορογραφία, αφού από πεντάσημος έγινε τετράσημος και από τα τρία αριστερά βήματα του χορού έμειναν δύο. Στα συμπεράσματα αυτά κατέληξα ύστερα από όσα αφηγείται ο μελετητής Δημήτρης Παπαδόπουλος από το Σταυρίν της Αργυρούπολης (Ποντιακά Φύλλα, Τεύχος 32, με ημερ. έκδοσης:28-3-1940) ο οποίος διατείνεται και υποστηρίζει ότι οι αλλαγές στις μελωδίες και τα δίστιχα ελάμβανε χώρα στην Τραπεζούντα από έμπειρους λυράρηδες ή τραγουδιστές, ιδίως τον χειμώνα. Από εκεί σε σύντομο χρονικό διάστημα διαδίδονταν, με ενδιάμεσο σταθμό την Κρώμνη, το Σταυρίν και τα Μούζαινα στην υπόλοιπη ενδοχώρα όπου γίνονταν ευρέως γνωστά. Κατά τον Δημήτρη Παπαδόπουλο στο Σταυρίν της Αργυρούπολης χορευόταν η Τρυγόνα, χορός με ρυθμό πεντάσημο και οι χορευτές πήγαιναν τρία βήματα αριστερά, δύο δεξιά ή στον τόπο με δύο αιωρήσεις των χεριών μπρος-πίσω ενώ ταυτόχρονα συνοδευόταν από το μοναδικό άσμα της τρυγόνας που το απήγγειλε ένας ή όλοι μαζί. «Ακεί πέραν΄ς σ΄όρμανόπον η τρυγόνα, η τρυγόνα, έστεκεν κ΄εποίνεν ξύλα η τρυγόνα, η τρυγόνα τα ξύλα τς έταν όξέας η τρυγόνα, η τρυγόνα άντρας άτς έτον μυξέας η τρυγόνα, η τρυγόνα».

Χορογραφία

Ο χορός είναι αριστερόστροφος και χορεύεται σε κλειστό κύκλο με τα χέρια λυγισμένα στους αγκώνες στα αριστερά βήματα, ενώ τα χέρια κατεβαίνουν κάνοντας δύο αιωρήσεις μπρός-πίσω με ταυτόχρονη ελαφριά κλίση του σώματος προς τα εμπρός στα δεξιά πατήματα. Προπορεύεται πάντα το δεξί πόδι και έχει 8 βήματα. Ο χορός ξεκινά με απότομο κοντινό πάτημα-αναπήδηση του δεξιού ποδιού προς το κέντρο του κύκλου (1ο βήμα) ακολουθεί αναπήδηση στο αριστερό πόδι που κινείται πάντα στην νοητή περιφέρεια (2ο βήμα), το δεξί πατά-αναπηδά προς τα αριστερά (3ο βήμα) εντονότερη αναπήδηση στο αριστερό με στροφή του κορμού προς τα δεξιά (4ο βήμα), προσγείωση του δεξιού ποδιού προς τα δεξιά με κατέβασμα των χεριών και αιώρηση μπρος πίσω (5ο βήμα) πάτημα-αναπήδηση του αριστερού και μικρή άρση του δεξιού από το έδαφος τεντωμένο (6ο βήμα) πάτημα-αναπήδηση του δεξιού στον τόπο με μικρή άρση του αριστερού (7ο βήμα) και 8ο πάτημα-αναπήδηση αριστερού με άρση του δεξιού (8ο βήμα).

Ο ρυθμός του είναι δίσημος 2/4 ή 4/8 (2-2).