Πατούλα ή Πιπιλομάταινα

Λαογραφικά στοιχεία

Πατούλα είναι η ονομασία του χορού στον Δυτικό Πόντο και μεταφορικά σημαίνει την γυναίκα που έχει λευκό δέρμα, την κατάλευκη, την αφράτη, την τροφαντή δηλαδή την παχουλή. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα οι «πατούλες» ήταν αξεπέραστες, ασυναγώνιστες αφού οι περισσότεροι νέοι που ήταν σε ηλικία γάμου ήθελαν να τις παντρευτούν. Πατούλα επίσης έλεγαν και το λευκό πρόβατο. (Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντιακής Διαλέκτου, Α. Παπαδόπουλου, τόμος Β).

Στον Ανατολικό Πόντο ο ίδιος χορός λεγόταν Πιπιλομάταινα ή Πιπιλο(μ)μάταινα  που έδωσε και την ονομασία του χορού από τους στίχους του ομώνυμου τραγουδιού:

Την πιπιλομμάταιναν

ούι αναθεμ΄άτεναν

αν ΄κι δίτε μ΄άτεναν

φυγαδιαζομ΄ άτεναν.

Πιπιλομάτης στην Ποντιακή διάλεκτο σημαίνει «κουκουτσομάτης» (αυτός δηλαδή που έχει μικρά μάτια σαν κουκούτσια).

Με μικρή χορευτική παραλλαγή και με διαφορετική μουσική συναντάμε τον ίδιο χορό στην Γαλίανα με την ονομασία Κόρη Κοπέλα. Τιβ Τιβ Τιβ Τάνα τον έλεγαν στην ευρύτερη περιοχή της Ματσούκας.

Χορογραφία

Εύθυμος δεξιόστροφος χορός που έχει 8 βήματα και η αρχική λαβή είναι από τους ώμους, τον συναντάμε όμως με μικρές παραλλαγές όσων αφορά την θέση των ποδιών. Για παράδειγμα το βήματα (4ο και 8ο) μπορεί να είναι τονισμένα αφού μπορεί να εκτελούνται με φορά από πίσω προς τα εμπρός ή ο χορός να χορεύεται και στον τόπο.

Ο χορός ξεκινά με το δεξί πόδι να πατά δεξιά προς την νοητή περιφέρεια του κύκλου ακολουθεί πάτημα του αριστερού μπροστά από το δεξί και στην συνέχεια του δεξιού μπροστά από το αριστερό (βήματα 1-3) σταμάτημα και αλλαγή κατεύθυνσης του σώματος προς τα αριστερά (βήμα 4). Όμοια ξεκινά το αριστερό και πατά αριστερά προς την νοητή περιφέρεια του κύκλου στην συνέχεια το δεξί πατά μπροστά από το αριστερό και μετά το αριστερό  μπροστά από το δεξί (βήματα 5-7) ακολουθεί σταμάτημα και αλλαγή κατεύθυνσης του σώματος προς τα δεξιά (βήμα 8).  Όταν ο χορός κινείται προς τα δεξιά η φορά τους σώματος είναι λοξός δεξιά και τα βήματα 5-8 γίνονται στον τόπο, ενώ όταν κινείται αριστερά η φορά του σώματος είναι λοξός αριστερά.

Ο ρυθμός είναι εννεάσημος 9/8 (2-2-2-3) και παίζεται από όλα τα μουσικά όργανα.