Ατσαπάτ Πλατάνων

Λαογραφικά στοιχεία

Ο χορός είναι μια μορφή αργής Σέρας που συνοδεύεται από τραγούδι και έλκει την καταγωγή του από τα Πλάτανα, ήτοι την αρχαία Ερμώνασσα ή το βυζαντινό Πλατάνιον, δυτικά της Τραπεζούντας. Ακτσάαμπατ ή Akçaabat είναι η Τούρκικη ονομασία της πόλης των Πλατάνων από την οποία προήλθε και η ονομασία του χορού. Πριν την ανταλλαγή του 1923 στην περιοχή των Πλατάνων αλλά και στην ενδοχώρα αυτής της περιοχής κατοικούσαν πάνω από 4500 Έλληνες (Σάββας Καλεντερίδης, Ταξιδιωτικοί Οδηγοί/17, Ανατολικός Πόντος, σελ., 244-245).

Σαν χορευτική βάση έχει το «Τίκ Διπλόν» που κατά την διάρκειά του έπειτα από παράγγελμα εκτελούνταν διάφορες φιγούρες οι οποίες μετά το σπάσιμο των χεριών (τσάκωμαν) και μετά το λύσιμο των ώμων (χάλαμαν) επαναλαμβάνονταν τρεις φορές και επανερχότανε οι χορευτές στο Τίκ.

…..Η μορφή του χορού στον Πόντο όταν χόρευαν πολλά άτομα ήταν κλειστός κύκλος, ενώ όταν χόρευαν λίγοι μπορούσαν να χορεύουν κυκλικά ή και επιτόπου. Η μουσική παιζότανε με όλα τα μουσικά όργανα με προτίμηση όμως στους ανοιχτούς χώρους, τον Ζουρνά ή το Αγγείο και με όργανο συνοδείας αυτών το Νταούλι, λόγω της μεγάλης ηχητικής τους έντασης. Όταν χόρευαν λίγα άτομα και ειδικά σε κλειστούς χώρους, τότε κυρίαρχο ρόλο έπαιζε η λύρα που δεν συνοδευόταν από Νταούλι.

Το Ατσαπάτ των Πλατάνων χορεύεται μόνο από άντρες. Με την ίδια ονομασία σε διαφορετική μουσική παραλλαγή και διαφορετικό τραγούδι συναντάμε τον χορό στην περιοχή της Ματσούκας που χορεύονταν και από γυναίκες. (Ν. Ζουρνατζίδης, Συμβολή στην  Έρευνα του Ποντιακού Χορού, σελ 65).

Χορογραφία

Τα βήματα του χορού είναι 199, όταν το Τίκ Διπλόν χορεύεται 2 φορές και οι φιγούρες επαναλαμβάνονται 3 φορές. Με την έναρξη της μουσικής οι χορευτές προσπαθούν να συντονιστούν και να έχουν τον ίδιο ρυθμό. Τα βήματα του χορού ξεκινούν μετά το όπα στο αριστερό βηματισμό που ακολουθείται από επιτόπιο τριαράκι και μετριέται σαν 2 βήματα και ακολούθως μπαίνουμε στην εισαγωγή του χορού με τρία βήματα προς το κέντρο του κύκλου (βήματα 1-6) στην συνέχεια το δεξί πόδι κατευθύνεται πίσω από το αριστερό σε ορθή γωνία και εκτελεί τριαράκι με παράλληλη κίνηση των ώμων (βήματα 7-8) το αριστερό πόδι περνά πίσω από το δεξί σχηματίζοντας ορθή γωνία  και εκτελεί αριστερό τριαράκι (βήματα 9 και 10). Αυτό το εισαγωγικό κομμάτι επαναλαμβάνεται άλλες δύο φορές με την διαφορά όταν ολοκληρωθεί και το 6 μπροστινό βήμα τα χέρια από την αρχική τους θέση πού ήταν παράλληλα προς το σώμα ανεβαίνουν στην ανάταση (βήματα 11-26). Το δεξί πόδι πατάει προς τα πίσω ακολουθεί το αριστερό που έρχεται δίπλα στο δεξί και ξεκινά το Τίκ Διπλόν (βήματα 1 και 2). Πάτημα αριστερού ποδιού στην διάσταση αριστερά.